Reic #2 – Rónán Ó Snodaigh

Tá clú ar Rónán Ó Snodaigh agus ar an mbanna ceoil Kíla timpeall na cruinne, mar sin is dócha go bhfuil cur amach agaibh uilig air agus nach gá dom é a chur i láthair.

Tá meas as cuimse agam ar an bhfear, ní hamháin mar cheoltóir den chéad scoth, ach mar liriceoir agus file iontach, agus is mé atá sásta go mbeidh sé ag Reic ar an 14/05.

Féach go bhfuil Misneach na Gaillimhe tar éis filíocht Uí Shnodaigh a scaipeadh timpeall na cathrach leis an ngraifítí seo:

Scríobhann Rónán i mBéarla agus i nGaeilge araon. Más maith leat teacht ar a chuid stuif, foilsíodh Luscadán in 2003, Songs in 2004, agus The Garden Wars in 2007.

Seo físeán de Rónán agus dán á reic aige.

Bígí linn ag an gcéad Reic eile!

REIC – Temper-Mental MissElayneous

Beidh an bhean iontach seo, Elayne Harrington, linn ag REIC ar an 19ú de mhí an Mhárta. Seans go bhfuil aithne agaibh uirthi ón gclár Connected ar RTÉ, a raibh sí páirteach ann anuraidh.

Baile Átha Cliathach is ea Elayne, a mheascann hip-hop agus an focal labhartha le chéile lena teachtaireacht a chur in iúl don lucht féachana. Níl aon dabht ach go bhfuil a stíl féin aici agus geallaim daoibh gur iomaí duine a bheidh i láthair ag REIC ag rá nach raibh a leithéid riamh feicithe acu.

Is iontach an rud é go mbeidh sí linn. Seo sampla amháin dá cuid saothair:

Tá neart samplaí eile ar fáil ar YouTube, agus cúpla agallamh chomh maith.

The Fall of Language in the Age of English

Alt suimiúil ag Slate anseo. Baineann sé leis an leabhar The Fall of Language in the Age of English, scríofa ag Minae Mizumura go príomha ach tá roinnt ábhar machnaimh ann i gcoitinne.

Dominant languages infuse their verities into the wider world, crowding out alternative visions from more minor tongues. Linguistic asymmetry isn’t new—over the past two centuries, Latin, classical Chinese, and French each took a turn in the sun—but never has one language so completely eclipsed the rest, Mizumura says, as today, in the age of the Internet, with English.

*

When writers stop writing in a language, that language decays. People lose faith in its ability to bear the burden of their fine feeling and entrust their most important thoughts elsewhere.

*

A writer writing in English can count on her words reaching people all over the world, whether in translation or the original, but there’s no guarantee English-speaking readers will ever encounter experiences first framed in Japanese.

Ponc

Blagmhír inniu faoin bhfocal ponc.

An focal i dteangacha eile:
Gaeilge Ponc,  Béarla point,
Gàidhlig pong/punc, Breatnais pwnc, Laidin punctum. 

Sna lámhscríbhinní agus sa cló ghaelach feictear ponc a chuireann séimhiú in iúl. Seo cheann thar thúslitir ‘fhir’:

Dealraíonn sé nach bhfuil aon nasc ann le ‘punk’, ach nach bhfuil an léaráid seo níos suimiúla ná ‘hata an fhir’?

Punctum delens an t-ainm (Laidin) atá ar an gcineál ponc sin. Is éasca an nasc idir delens agus delete Bhéarla an lae inniu a fheiceáil. Ar dtús úsáideadh an ponc sin le rá go raibh litir mícheart sa téacs. Tuigeadh éinne a bhí á léamh gan an litir a fhuaimniú. Sa bhealach sin shleamhnaigh an punctum delens isteach mar shéimhiú ar s agus f ar dtús, toisc go n-imíonn na litreacha sin agus iad séimhithe.

Fón cliste

Dúirt duine liom i rith na seachtaine go bhfuil an téarma fón cliste débhríoch.

‘Conas?!’, a dúirt mé.

Bhuel, toisc go gciallaíonn cliste briste, chomh maith le smart!

Ní raibh an focal sin in úsáid agam seachas maidir le Cliseadh Shráid Wall (The Wall Street Crash).

Ar aon nós, tuigim anois go bhfuil sé débhríoch agus mar sin molaim go n-úsáidfimid fón cliste i gcomhair smartphone, agus fón cliste cliste i gcomhair smartphone atá briste.

Agus mura bhfuil smartphone agat ach tá do fón briste? Eh… seachain an focal cliste mura bhfuil tú ag iarraidh mearbhall a chur ar daoine!

Gaeilge ar an idirlíon

Scríobh mé alt i gcomhair Campus.ie atá ina Buzzfeed list i nGaeilge. Is é ‘10 ráiteas a chloiseann Gaeilgeoirí‘ an teideal atá air… Meas tú ar chuala tú aon cheann dóibh cheana?

Nuair a fuair mé an post mar Eagarthóir na Gaeilge don suíomh, tugadh cúpla smaointe agam le scríobh faoi, ach bhí chuile ceann bainteach go tréan leis an nGaeilge. (Chuir sé ag smaoineamh mé faoi díospóireachtaí sin trí mhéan na Gaeilge atá ar ábhar todhchaí na Gaeilge…!)

Is léir go gceapaim go bhfuil sé ceart go leor a bheith ag labhairt faoin teanga (agus an blag seo agam) toisc gur minic a bhíonn suim ag Gaeilgeoirí sa Ghaeilge í féin… Ach ag an am céanna ba bhreá liom Gaeilge a fheiceáil ag feidhmiú i ngach aon slí. Is é sin an chúis gur thosaigh é Méimeanna na Gaeilge.

Is iad listicles (go háirithe ar Buzzfeed agus Cracked) atá tromlach na ndaoine ag léamh na laethanta seo ar an idirlíon, agus mar sin a scríobh mé ceann!

Bhí listicle ag Eoin Ó Murchú faoi na cineál Gaeilgeoirí atá ar aithne againn ar fad, agus bhí méimeanna caite isteach aige chomh maith, b’alt nua-aoiseach é sin cinnte! É sin ráite, is faoi ‘Ghaeilgeoirí’ atá ceann Eoin, chomh maith le mo cheann féin, ach seans go sheachnóidh mé an Ghaeilge ar fad ar fad amach anseo.

Cad a cheapann sibh? Ba bhreá liom bhur dtuairimí a chloisteál!

Agus má tá suim ag éinne alt a scríobh (alt nó listicle nó cibé rud!) i gcomhair Campus.ie, téigh i dteagmháil liom!

How Aer Lingus got its name

Someone told me before that Aer Lingus comes from aer and ling (jump), because of how the plane jumps into the sky.

Naturally I have shared the little factoid at any relevant chance.

However today I discovered that it is not correct!

Aer Lingus is the English spelling of Aerloingeas, that comes from aer and loingeas (fleet). The word loingeas comes from long (boat).

Aer Lingus

Dúirt duine liom tráth dtagann Aer Lingus ó aer agus ling (léim), toisc go léimeann an t-eitleán san aer.
Dúirt mé é sin chuile uair a bhí an deis agam ó shin, of course.

Ach d’fhoghlaim mé inniu nach bhfuil sé sin i gceart!

Is litriú Béarlaithe é Aer Lingus de Aerloingeas, a thagann ó aer agus loingeas, a thagann ón focal long (bád).

Calvary

Chonaic mé an scannán Calvary le déanaí.

Níor chuala mé an focal Calvary go dtí go raibh dánta Shomhairle Mhic Gill-Eain á léamh agam, agus tháinig mé ar a dán Calbharaigh.

B’é Golgotha a bhí cloisithe agam ar chúis éigin…

An chúis go bhfuil dhá ainm?

Tagann Golgotha ón Aramais gulgulta a chiallaíonn blaosc. Is é Calvaria an Laidin ar bhlaosc. Is é Calvary an Béarla ar sin. Phew!

Ar aon nós, seo an dán a scríobh Somhairle:

Calbharaigh
Chan eil mo shùil air Calbharaigh
no air Betlehem an àigh
ach air cùil ghrod an Glaschu
far bheil an lobhadh fàis,
agus air seòmar an Dùn Èideann,
seòmar bochdainn ’s cràidh,
far a bheil an naoidhean creuchdach
ri aonagraich gu bhàs.

D’aimsigh mé é curtha le ceol. Tá píosa cainte roimh ré, agus tosaíonn sí ag 01:00.

DAS bhí an scannán Calvary go maith.

Dán – Bronntanas

Tagann an focal dán i nGaeilge (agus dàn sa Ghàidhlig) ón Ind-Eorpais dōn, ón bhfréamh dō.

Ciallaíonn an focal dán bronntanas.

Gan dul isteach ar an iomarca, is é Dán Díreach a bhí á staidéar agam nuair a d’fhoghlaim mé é seo. Chum na filí dánta ar son a bpátrún agus fuair siad íocaíocht ar ais trí bronntanas a fháil. Bhíodh malartú eatarthu sa bhealach sin.

Tá an fréamh céanna le feiscint (ag teacht tríd an ón Laidin donus) in donation i mBéarla, agus chomh maith leis sin tá na focal pardon, agus dowry (spré) gaolta leis.

Tá an focal dawn acu sa Bhreathnais ach níl an bhrí bainteach le bronntanas fisiciúil. Is é ‘bua’ nó ‘talann’ an bhrí atá leis, i. ‘bronntanas ó Dhia’ cineál rud.

Mar fhocal scoir; tamall ó shin léigh mé Memoirs of a Geisha, agus sa leabhar is é danna an téarma a nglaoitear ar fear atá ina phátrún ar Geisha éigin. Feicim anois go bhfuil sé ag teacht ón bhfréamh céanna, ón Sanscrait dāna.